Adwent
W niedzielę, 2 grudnia, w Kościele katolickim rozpoczyna się Adwent. Jest to bogaty w symbolikę, czterotygodniowy okres przygotowania do świąt Bożego Narodzenia oraz wzmożonego oczekiwania na koniec czasów i ostateczne przyjście Jezusa Chrystusa.
Teologicznie czas ten wyraża oczekiwanie Kościoła na podwójne przyjście Chrystusa. W pierwszym okresie akcent położony jest na Paruzję, czyli ostateczne przyjście Chrystusa na końcu świata. Ostatni tydzień natomiast bezpośrednio przygotowuje do narodzenia Chrystusa, przez które Bóg wypełnia wszystkie obietnice złożone w historii.
Adwentowe czytania mszalne dotyczą m.in. nawoływań proroków do nawrócenia, podkreślają zbliżający się kres czasu i ostateczne nastanie Królestwa Bożego. Równocześnie jednak Kościół przypomina o nadziei, jaka wiąże się z paruzją, czyli ponownym przyjściem Chrystusa - w każdej Mszy św. padają słowa: "abyśmy zawsze wolni od grzechu i bezpieczni od wszelkiego zamętu, pełni nadziei oczekiwali przyjścia naszego Pana Jezusa Chrystusa".
Z Adwentem w Polsce nierozłącznie kojarzą się Roraty - Msza św. sprawowana ku czci Najświętszej Maryi Panny, zwykle wcześnie rano. Nazwa pochodzi od pierwszego słowa łacińskiej pieśni na wejście śpiewanej w okresie Adwentu - "Rorate coeli" (Niebiosa, spuśćcie rosę). Z Roratami związany jest zwyczaj zapalania specjalnej świecy ozdobionej mirtem, nazywanej roratką. Symbolizuje ona Maryję, która jako jutrzenka zapowiada przyjście pełnego światła - Chrystusa.
Innym zwyczajem jest zawieszanie w kościele wieńca z czterema świecami oznaczającymi cztery niedziele Adwentu. Rozpoczęcie tygodnia wiąże się z zapaleniem kolejnej świecy. W dawnych czasach podczas Rorat, król Polski kładąc płonącą świecę na ołtarzu oświadczał: „Gotów jestem na sąd Boży”, za nim czynił to prymas Polski mówiąc: „sum paratus ad adventum Domini”. Potem czynność tę powtarzali kolejno: senator, ziemianin, rycerz, mieszczanin i chłop powtarzając słowa króla.
Świece i lampiony tak często używane w liturgii adwentowej wyrażają czuwanie. Nawiązują one do ewangelicznych przypowieści m.in. o pannach mądrych i głupich. Światło jest też wyrazem radości z bliskiego już przyjścia Chrystusa.
W liturgii adwentowej obowiązuje fioletowy kolor szat liturgicznych. Jako barwa powstała ze zmieszania błękitu i czerwieni, które odpowiednio wyrażają to, co duchowe i to, co cielesne, fiolet oznacza walkę między duchem a ciałem. Zarazem połączenie błękitu i czerwieni symbolizuje dokonane przez Wcielenie Chrystusa zjednoczenie tego co boskie i tego co ludzkie. Wyjątkiem jest III niedziela Adwentu - tzw. Niedziela "Gaudete" (radujcie się). Obowiązuje w niej różowy kolor szat liturgicznych, który wyraża przewagę światła, a tym samym bliskość Bożego Narodzenia.
Przez wieki Adwent miał charakter pokutny. Znalazło to wyraz m. in. w staropolskim przysłowiu: „Święta Katarzyna klucz zgubiła, Święty Jędrzej znalazł, zamknął skrzypki zaraz”. Na Podlasiu istniał dawniej zwyczaj „otrąbywania Adwentu” rano i wieczór przez chłopców wiejskich na ligawkach, na których przygrywali również w czasie rorat. Miało to przypominać trąby archanielskie, które poprzedzać będą Sąd Ostateczny.
Dawniej Adwent był czasem szczególnej aktywności różnych bractw. Przy kościołach istniały kapele rorantystów, które śpiewem i muzyką uświetniały celebracje, przez co przyciągały wiernych i upowszechniały zwyczaj Rorat. W XIX w. w Warszawie istniało również Bractwo Roratnie, które ze sprzedaży świec uzyskiwało fundusze na pomoc ludziom ubogim.
Najstarsze wzmianki potwierdzające istnienie Adwentu pochodzą z IV w. i dotyczą terenów Hiszpanii i Galii. W Rzymie zwyczaj ten znany był od VI wieku. Za czasów papieża Grzegorza Wielkiego obejmował on cztery tygodnie przed świętami. Przez szereg stuleci istniała różnica, co do długości okresu Adwentu, między dwoma tradycjami: gregoriańską (4 tygodnie) i gelazjańską (5 tygodni). Tak było do końca XI w. Za tradycją Gregoriańską opowiedział się synod w Orleanie (999 r.). W Polsce na podstawie homiliarzy wawelskich stwierdzono, że jeszcze w XII w. obchodzono 5 niedziel adwentowych.
Źródło: KAI, Enc. Katolicka, Enc. Kościelna
